مادر به فدای دستهای پر پینه ی تو
مادر به فدای دستهای پا پینه ی تو……………
مادر به فدای دستهای پا پینه ی تو……………
امیرمومنان علی(ع) در وصیت خود به فرزندش امام حسنمجتبی(ع)، ویژگیهای جوان را در همان آغاز، اینگونه برشمرده که «المَولُودِ المُوَمِلِ مَا لاَ یُدرِکُ؛ به فرزندی در کانون آرزوهای دست نیافتنی».
جوان، سرشار از امید و آرزوست، این آرزوها دائماً از ذهن و ضمیر او میجوشد و در رودخانه وجودش سرازیر میشود و اگر کنترل نشود چونان سیلی ویرانگر، همهجا را به نابودی میکشاند و همین، ترسناکترین چیزی است که امیرمؤمنان علی(ع) از آن بیمناک است و مسلمانان را اینگونه هشدار میدهد: «وَ اِنَّ اَخْوَفَ مَا اَخافُ عَلَیْکُمُ خَصلَتَانِ اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الاَْمَلِ؛ بیشترین چیزیکه در مورد آن بر شما ترسناکم دو صفت است: پیروی از هوا و هوس و آرزوهای طولانی».
اصلِ آرزو، امر ناپسندی نیست، بلکه داشتنِ آرزوهای طولانی و دراز و دستنایافتنی، هلاککننده است. انسانِ هوشیار، در همان دوران جوانی از آرزوهای خیالی، میپرهیزد و هرچه از عمرش میگذرد از آرزوهای خود میکاهد تا در پیری و در آستانه مرگ، جز اندیشه مرگ و عاقبت اعمال، هیچ چیزی ذهن او را مشغول نسازد.«السَالِکِ سَبِیلَ مَن قد هَلَکَ؛ سالک راه تباه شدگان».
روزهای عمر، همچون ابر در حال گذر و چون باد در حال وزیدن و همانند برق در حال جهیدن و سپس خاموش شدن است. جوانان با وجود طراوت و شادابی، راه هلاک را میپیمایند و هر روز و ساعت، پا در مسیر پیران میگذارند و از رودخانه این جهان عبور میکنند.ای خنک آنان که گذرا بودن این رودخانه را میبینند.
ز بیت مرتضی (ع) شاه ولایت اختری سر زد
که از نور رخش، ارض و سما را زیب و زیور زد
بود میلاد زینب (س) آنکه اندر روز میلادش
در آغوش حسینش خنده بر روی برادر زد
خوب است که از زینب کبری بنویسم
از حضرت صدیقه ی صغری بنویسم
تا نقش ببندد به دلم نام عقیله
از آمدن دختر زهرا بنویسم
شیوههای دفع چشمزخم در اسلام !!!!!!!!!!!!!!!!
باور اینکه هرکدام از ما با درجاتی مختلف تحت تأثیر امواج چشمی یکدیگر هستیم، باید در عمل نیز با یقین و باور وارد عرصهی مبارزه و خنثیسازی شویم.
سفارشهای ارزشمند دین در رابطه با چشم بد در سه محور قابلطرح است:
1. توصیههایی که خواندنی هستند:
انسان در تنهاییها، در برابر تهاجمات شیاطین، بسیار ضعیف و عاجز میباشد. تصور مجموعه این واقعیتها، وحشت و اضطرابی بزرگ به وجودمان مستولی میکند و به شتاب ما را در پی پناهگاهی مطمئن و غیرقابل تسخیر به این سو و آن سو میکشاند؛ که در این حالت حیرت خدا در قرآن میفرماید: «فَفِرُّوا إِلَی اللهِ إِنِّی لَکُم نَذیرٌ مُبِین»[1] «پس بهسوی خدا فرار کنید؛ چرا که من برای شما از جانب خدا هشدار دهندهای روشنگرم».
و در هر شرایطی بهمنظور غلبه بر ترس، اضطراب و آرامش ذکر «اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ» و.. پناهنده شد.
جهت دفع چشمزخم جنیان تلاوت سوره جن توصیه شده است در اینباره حدیثی از امام صادق (علیهالسلام) آمده است: «هرکس بسیار سورهی جن را بخواند، هرگز در زندگی دنیا چشمزخم جن و سحر و جادو و مکر آنها به او نمیرسد، و با محمد (صلیاللهعلیهوآله) همراه خواهد بود».[2]
دو سورهی آخر قرآن به نام «فلق» و «ناس» به دفع شرارتها شهره هستند و از نسخههای فوقالعاده مؤثر در کلام حضرات معصومین (علیهمالسلام) میباشند.
مردی از امام رضا (علیهالسلام) در مورد چشم و نظر پرسید، حضرت فرمود: «چشم هم اثر دارد، اگر از ضرر چشم ترسیدی، کف دستت را برابر صورتت (حالت قنوت) بالا بیاور و بخوان سورههای حمد، توحید، ناس و فلق را و دستت را بر پیشانیات بکش که به اذن خدا نفع بخشد».[3] پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) برای حسن و حسین (علیهماالسلام) اینگونه تعویذ میخواندند: «اُعِیذُکُما بِکَلِماتِ اللهِ التّامَّة، مِن کُلِّ شَیطانٍ وَ هامَّةِ مِن کُلِّ عَینٍ لامَّةِ».
2. دستوراتی که نوشتنی و همراه داشتنی هستند: مثل تعویذها و حرزها
در روایتی از امام رضا (علیهالسلام) آمده است که فرمودند: «ای معمر! چشمزدن حق است؛ ورقی بردار و روی آن سورههای حمد، اخلاص، ناس، فلق و آیةالکرسی را بنویس و در غلاف شیشه عطر جای ده».[4]
3. سفارشهایی که در رفتارها و عملکردها بایست رعایت شود: مانند رعایت اعتدال و عدم خودنمایی و تفاخر
استفاده از گردنبند یا انگشتر عقیق و فیروزه علاوه بر غمزدایی، عاقبتبهخیری، برطرفکننده فقر، استجابت دعا و… به اذن خدا درهم شکنندهی موجهای منفی نگاههای شوم خواهد بود.
تأثیر دودها و عودها؛ از رایجترین دودکردنیهای مرسوم میان مردم برای چشمزخم، خصوصاً آسیا و خاورمیانه، دانهای به نام اسپند، کندر و برگ بعضی از گیاهان است.
در کلام نورانی از پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) آمده است: «ریشهاش و شاخهاش غم و سحر را برطرف میکند و در دانهاش شفای هفتاد درد است؛ پس مداوا کنید به اسفند و کندر».[5]
چه کنیم که خود ویرانگر نباشیم؟
از مجموعهی آنچه دربارهی چشمزخم در منابع دینی و همچنین تجارب افراد به دست آمده، چنین نتیجه میگیریم که برخی افراد دارای نیروی عظیمی در چشمان خود دارند که با شرایطی در اشیاء و افراد تأثیر میگذارند لذا بنا به سفارش نبی اکرم (صلیاللهعلیهوآله) که میفرماید: «زمانی که یکی از شما از مال و خودِ برادر مسلمانش متعجب شد، باید بلافاصله بگوید (تَبارَکَ اللهُ اَحسَنُ الخالِقین)؛ زیرا که چشم زخم حق است و واقعیت دارد».[6]
امام صادق (علیهالسلام) آب پاکی را بر تنویر افکار همگان ریخته و میفرماید: «چشمزدن حقیقت دارد؛ نه تو از چشم دیگران در امانی و نه دیگران از چشم تو؛ پس هرگاه از این جهت به هراس افتادی، سه بار بگو (ماشاءَاللهُ، لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ العَلِیّ العَظِیمَ).»[7]
ولی از آنجایی که این اتفاقات از توان ما خارج است و به صورت غیر ارادی اتفاق میافتد، از نظر اسلام هیچ گناه و مسئولیتی در قبال آنها متوجه ما نیست.[8]
پینوشت:
[1] . سوره ذاریات، آیه 50.
[2] . ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 25، ص 98.
[3] . بحارالأنوار، ج 92، تهران: دارالکتب اسلامی، 1362، ص 192.
[4] . بحارالأنوار، ج 95، تهران: دارالکتب اسلامی، 1362، ص 128.
[5] . بحارالأنوار، ج 59، تهران: دارالکتب اسلامی، 1362، ص 235.
[6] . احمد بن محمد، مسند حنبل، ج 3، ناشر اسلامی، 1417ق، ص 447.
[7] . بحارالأنوار، ج 95، تهران: دارالکتب اسلامی، 1362، ص 127.
[8] . زبیده خدایی، خدایا با چشم زخم چه کنم، قم: نشر قلمزنان، 1393، ص 75.